Album Olizara

Album porucznika Stanisława Olizara publikujemy na naszej stronie dzięki uprzejmości jego ciotecznego wnuka Zbigniewa Grzegorza Lassoty biznesmena z Chicago.

Pan Lassota duchem związany jest z Pietkowem, z miejscem, w którym powstawał 10 Pułk Ułanów Litewskich.

XIX wiek to w historii naszego państwa przede wszystkim mroczny czas zaborów. To zrywy narodowych powstań, ale też ich klęski i pożoga. To jednak czas największego rozkwitu majątku Pietkowo. W II połowie XIX w majątku powstały dwa kolejne jego folwarki: Marynki i Józefin (obie nazwy pochodzą od imion hrabiny Marii Krasickiej i hrabiego Józefa Komara). Około 3 kilometrów na wschód od dworu powstał kompleks stawów rybnych o powierzchni przekraczającej 150 hektarów, a w pobliżu pałacu – za rzeką – w folwarku Gabrysin została zbudowana gorzelnia. Piękniał i rozwijał się dworski park. Rozwijała się też edukacja, powstała szkoła.

Rozkwit i ranga majątku Pietkowo znana była w okolicy. Dlatego też w chwili, kiedy w 1918 roku Polska odzyskiwała niepodległość w majątku za przykładem Polskiej Organizacji Wojskowej rozpoczął się żywiołowy i powszechny ruch społeczeństwa na rzecz wolnej ojczyzny.

W listopadzie 1918 roku w Czyżewie i ziemi łomżyńskiej powstał oddział jazdy tak zwany Szwadron Bielsko – Mazowiecki pod dowództwem porucznika Wiktora Jakubskiego.

– Pod hasłem zajęcia obszarów na wschodzie, porucznik Jakubski zbiera swój szwadron, liczący w tym czasie 80 żołnierzy i 50 koni i wyrusza w kierunku Białegostoku – wspomina w 1929 roku rotmistrz Henryk Buszyński. – Na miejsce postoju wybrano majątek Pietkowo. Odział ten nosił w tym czasie nazwę Białostocki Odział Jazdy w grudniu 1918 roku rozkazem Naczelnego Dowództwa pułkownik Władysław Obuch – Woszczatyński, były dowódca dywizjonu ułanów polskich w armii rosyjskiej, otrzymuje zadanie sformowania 12 pułku jazdy przy Dywizji Litewsko – Białoruskiej. Oddział porucznika Jakubskiego stacjonujący w Pietkowie zostaje podporządkowany pułkownikowi Obuch – Woszczatyńskiemu.

Z Warszawy przybywają do dworu hrabiny Komar – Krasickiej rotmistrze Stanisław Jałowiecki i Jerzy Jastrzębski oraz podporucznicy Stefan Chomicz, Jerzy Staniszewski i Henryk Więckowski. Przybywa też Stanisław Olizar, który na wieki już zostanie związany z Pietkowem. W roku 1926  na prośbę korpusu oficerskiego 10 Pułku Ułanów Litewskich zostanie pogrzebany na miejscowym cmentarzu.

Podchorąży Olizar wyruszył z Pietkowa na wojnę bolszewicką już 14 lutego 1919 roku. Tego dnia wydzielono z pułku szwadron zbiorowy – 120 ludzi i 80 koni i jak wspomina rotmistrz Buszyński: „zawagonowano go na stacji Łapy, skąd przez Białystok, w dniu 16 lutego przybyli do Wołkowyska”. Kolejno za nimi wyruszały z Pietkowa inne szwadrony – 1 i 2 i od razu szły do boju.

– Porucznik Wielowiejski nocnym marszem przeprowadza swój szwadron na tyły sowieckie i na karkach cofającego się wroga zajmuje przeprawy przez Serwecz w Koreliczach – wspomina rotmistrz Buszyński.
– W akcji tej na wyróżnienie zasługuje działalność patrolu pod Turcem, pod dowództwem podchorążego Olizara.

Zasługi i odwaga Stanisława Olizara są docenione przez dowództwa Pułku, wkrótce przychodzą odznaczenia i awanse. 

Stanisław Olizar już w randze podporucznika towarzyszył hrabinie Julii Henrykowej Potockiej, kiedy z Warszawy do Parafinowa przywiozła sztandar i głowicę sztandaru.

 


hr. Julia Potocka

Album porucznika Olizara publikowany na naszej stronie powstawał w latach 1914- 1922. Są tu zdjęcia z Piekowa, Bielska, Nowogródka, Wilna, Torunia, zdjęcia ze świąt i codziennych zajęć ułanów 10 Pułku. Razem ze skanami kart albumu prezentujemy też skany samych fotografii.